Op 18 november a.s. verschijnt een boek over het architectenbureau van ”Van der Molen en Gelderloos” te Visvliet (1924-1944).
Auteur: Bertus Fennema te Zuidhorn
Het boek gaat over twee architecten. De grondlegger van het architectenbureau was timmerman-meubelmaker Eppe van der Molen uit Kommerzijl (1891-1944). Hij begon –na een opleiding aan de avondtekenschool in Grijpskerk– in 1924 als architect in Visvliet, op de grens tussen Groningen en Visvliet. Vanwege het vele werk ging hij eind 1934 een maatschap aan met zijn jonge medewerker Johannes Gelderloos uit Loppersum (1909-1990). Gelderloos was opgeleid aan de Ambachtsschool in Appingedam en schoolde zich vervolgens tot “Bouwkundig-opzichter B.N.A.”. Toen Van der Molen in 1944 overleed, werd de maatschap ontbonden en ging Gelderloos nog een paar jaar alleen verder. In 1946 werd hij gemeente-architect van de gemeenten Oldekerk en Grootegast.
Het werkgebied van het architectenbureau lag in een straal van ongeveer 15 kilometer rond Visvliet met betekenisvolle uitschieters buiten dit gebied. Het aantal werken dat bekend is beloopt ongeveer 250. Plusminus 190 daarvan bevinden zich in de provincie Groningen en 60 in Friesland. De gebouwen bestaan uit o.a. landarbeiders- en burgerwoningen, villa’s, woon-winkelpanden, een kerk, een school en verschillende boerderijen. Het dorp Grijpskerk springt eruit met ongeveer 70 werken en kreeg daardoor in de jaren 1920-1930 een gezicht dat mede door deze architecten is bepaald.
In het boek worden alle werken benoemd, de beschrijvingen zijn voorzien van vele prachtige foto’s van fotograaf Harry van der Werff uit Zuidhorn en andere illustraties. De persoonlijke geschiedenis van de architecten en de maatschappelijke omstandigheden waarin ze werkten, worden uitvoerig beschreven. Daarnaast geeft de auteur soms ook een persoonlijk inkijkje in zijn onderzoekswerk voor het boek.
Auteur Bertus Fennema schreef al meerdere boeken over Groningse architecten uit de eerste helft van de 20e eeuw. Deze keer heeft hij beide architecten uit Visvliet in de schijnwerpers geplaatst. Volgens hem was “Deze investering zeer de moeite waard. Er kwam in het onderzoek een omvangrijk oeuvre met veel prachtige bouwwerken van deze twee interessante architecten tevoorschijn. Eppe van der Molen had oog voor de kleurenrijkdom en de sierlijke mogelijkheden van bakstenen. Dit is goed te zien bij zijn ontwerpen, zoals bij de ongeveer 20 panden in de Kastanjelaan in Grijpskerk. De straat oogt daardoor als een kunstwerk. Na het samenwerkingsverband met Johan Gelderloos werd de praktijk verder uitgebouwd, waarbij hun beider voorkeur voor smaakvolle en harmonieuze vormgeving in stand bleef. Bij de vele nog aanwezige bouwwerken is dit talent voor goede architectuur duidelijk zichtbaar. Zij waren destijds zeer gewild en werkten voor alle rangen en standen. Het was een genot om dit te ontdekken. Door dit project weten ook de huidige eigenaren-bewoners wie de architect was van hun bezit. Hun positieve reacties dragen bij aan mijn plezier bij deze hobby, waardoor weer iets wordt toegevoegd aan de regionale geschiedschrijving. En mooi is dat, met het boek in de hand, kan worden genoten van het werk van deze architecten van naam; in het boek worden per plaats de adressen van de panden aangegeven. Het is een tripje waard. Gelukkig waren er ook enkele sponsoren die het belang van dit boek inzagen. Mede door hun bijdragen kan dit boek – ondanks de forse kostenstijgingen van o.a. het papier – voor een billijke prijs worden verkocht. Sinterklaas zal er blij mee zijn.”
Van der Molen en Gelderloos, architecten van naam, Visvliet 1924-1944
ISBN 978 90 79742 37 0 – Auteur: Bertus Fennema – Fotografie: Harry van der Werff – hardcover – 22 x 22 cm – geheel in kleur – 192 pagina’s – € 22,50 – presentatie op 18 november 2022 in dorpshuis Bartoleshûs, Visvliet (15-17 uur).
