De zomertijd 2023 gaat in (op de nacht van zaterdag op) zondag 26 maart, om 02.00 uur. De klok gaat in deze nacht vooruit, namelijk naar 03.00 uur De zomertijd zorgt ervoor dat het ’s morgens een uur later licht is, en ’s avonds een uur later donker.
Op 21 juni, de langste dag van het jaar, wordt het rond 05.20 uur licht en gaat de zon onder rond 22.00 uur.
In het laatste weekend van oktober gaat de klok een uur terug.
2023 start de wintertijd in de nacht van zaterdag 28 op zondag 29 oktober.
Op 21 december, de kortste dag van het jaar, wordt het rond 08.45 uur licht en gaat de zon onder rond 16.30 uur.
Klok verzetten om aan te sluiten bij buurlanden.
Veel andere Europese landen hebben de zomertijd ingevoerd om energie te besparen. De Nederlandse overheid voerde de zomertijd in 1977 in, zodat Nederland dezelfde tijd had als de buurlanden. Sinds 1980 is de zomertijd Europees geregeld. In bijna alle landen van Europa gaat de klok in maart een uur vooruit. En in oktober een uur achteruit.
In het laatste weekend van oktober gaat de klok een uur terug.
2023 start de wintertijd in de nacht van zaterdag 28 op zondag 29 oktober.
Op 21 december, de kortste dag van het jaar, wordt het rond 08.45 uur licht en gaat de zon onder rond 16.30 uur.
Sinds wanneer staan de klokken gelijk in Nederland?
In vroeger tijd had elke streek zijn eigen tijd. Onze Zonnewijzer op Haringhuizen geeft deze regionaletijd nog aan. Dat wil zeggen als de zon op zijn hoogst staat was het hier twaalf uur. In 1909 kwam er een bij wet geregelde uniforme tijd. 1 mei 1909 schakelde heel Nederland op één standaardtijd, de zogenoemde Amsterdamse tijd. Nederland had in die tijd al wat meer openbaar vervoer, om te zorgen dat treinen overal op dezelfde tijd reden moest heel Nederland over op één tijd, dit werd de Amsterdamse tijd. deze Amsterdamse tijd liep 19 minuten en 32 seconden ‘achter’ op Greenwich Mean Time (GMT).
Toen men in heel Nederland wel zo’n beetje gewend was geraakt aan die Amsterdamse tijd, brak de Tweede Wereldoorlog uit. De Duitsers voerden in Nederland in mei 1940 net als in andere bezette gebieden de tijdzone van Berlijn in, ook wel bekend als de Midden-Europese tijd (MET). En die hanteren we tot op de dag van vandaag nog altijd.
Naar zomertijd “besparing”?
In de 18de eeuw stelde de Amerikaanse wetenschapper en staatsman Benjamin Franklin voor dat de inwoners van Parijs miljoenen kaarsen konden uitsparen als zij in de zomermaanden elke dag zouden opstaan bij zonsopkomst, ruim een eeuw later werd het idee opgepikt door de Britse uitvinder William Willett. Hij sprak in zijn pamflet De verspilling van daglicht over de voordelen van dergelijke besparingen en het vooruitzicht van „lange lichte avonden”.
Toch gaf besparing – en dan die van kolen – de doorslag toen Duitsland in april 1916 als eerste land de zomertijd invoerde, halverwege de Eerste Wereldoorlog. Een dag later volgde Nederland, waarbij de begin- en einddatum jaarlijks werden aangekondigd in de Staatscourant. Aan die eerste zomertijdregeling van Nederland kwam met de Duitse bezetting in 1940 een einde.
In het voorjaar van 1977 maakt de zomertijd een comeback, opnieuw om economische redenen. In de nasleep van de olieboycot van 1973 die Nederland in een diepe recessie stortte, werd het huidige systeem van zomer- en wintertijd in het leven geroepen. Het idee was om op die manier zo veel mogelijk energie te besparen door op zomerdagen langer gebruik te maken van het zonlicht, waardoor ’s avonds minder lampen hoefden te branden. Het begin en einde van de zomertijd staat in de Europese Richtlijn 2000/84/EG. In de Nederlandse Wet tot nadere regeling van de tijd staat dat de Centraal-Europese Tijd de standaardtijd is (ook wel bekend als wintertijd).
Sinds de jaren 80 is de zomertijd Europees geregeld en houden alle EU-lidstaten dezelfde zomertijddata aan: eind maart een uur vooruit, en eind oktober een uur achteruit.
Waarom verzetten we ’s nachts de klok?
Dat halfjaarlijks verzetten van de klok. Het leverde in minder digitale tijden nogal eens verwarring op. Want moest ‘ie nou vóóruit, of toch àchteruit? Tegenwoordig gaat dat op je smartphone, pc en diverse andere digitale apparaten ‘automatisch’ terwijl je slaapt. Al zijn er natuurlijk nog voldoende plekken over (wandklok op batterij, ovenklok, het dashboard van oudere auto’s) waarbij je de tijd handmatig moet aanpassen, wat ook weer verwarring oplevert: want welke klok stond nou goed? Veel mensen verzetten hun klokken de volgende ochtend.
De kloktijd op je smartphone is dan al lang en breed gewijzigd op het vaste tijdstip dat daarvoor is gekozen: 02.00 uur in maart (uur vooruit) en 03.00 uur in oktober (uur achteruit). Midden in de nacht dus, wel zo handig om dit niet overdag tijdens werktijd te doen.
Dat het verzetten van de klok altijd in het weekend gebeurt, is niet volgens iedereen logisch. Dan hebben de meeste mensen vrij en dus de neiging om sowieso laat naar bed te gaan. Wat de voor velen toch al moeizame overgang naar de zomertijd op maandagochtend (de zogenoemde ‘sociale jetlag’) dubbel zo lastig maakt. Het extra uur vroeger opstaan komt immers bovenop het toch al naar later verschoven slaapritme. Bij het doordeweeks verzetten van de klok zou je vanwege werk of studie al tijdig opstaan.
Heeft het spelen met de Klok gevolgen voor onze biologische klok?
Het verzetten van de klok heeft invloed op de centrale biologische klok in onze hersenen, zegt chronobioloog Marijke Gordijn. „Die interne klok regelt in een ritme van ongeveer 24 uur processen zoals je hormonen, hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur. Deze klok moet in de pas worden gehouden door blootstelling aan licht op een natuurlijk moment. Het is niet mogelijk om daar zonder gevolgen tegenin te gaan.”
En juist daar gaat het mis: we lopen in Nederland uit de pas. Behoorlijk uit de pas zelfs, zegt Gordijn. „Sinds het invoeren van de Midden-Europese tijd, onze wintertijd, leven we in Nederland in feite 40 minuten ‘ten westen’ van de meest ideale tijdzone: oftewel het moment waarop de zon om 12 uur boven Amsterdam staat. En sinds de invoering van de zomertijd in 1977 is dat in de zomer zelfs extreem ver: 1 uur en 40 minuten. De klok staat dan www.nrc.nl om 12 uur boven Griekenland en Oekraïne. We zitten in Nederland dus in de verkeerde tijdzone.”
Bronnen: www.nrc.nl, historiek.net en Wikipedia.
