Ons dorp is sinds maandag 7 augustus weer een stukje historie rijker.
De legging van de struikelstenen en de onthulling van de plaquette.
Het was een geweldige mooie dag, zelfs de zon kleurde ons dorp.
De oudheidkamer samen met het Archief had het plan opgevat om ook bij ons in dorp struikelstenen te laten plaatsen.
De struikelstenen (orgineel Stolpersteine) is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig geb. 1947 in Berlijn. Hij brengt gedenktekens aan op het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn.
De kunstenaar noemt ze Stolpersteine (struikelstenen) omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen. Na Duitsland veroveren de struikelstenen ook de landen rondom Duitsland. Om daar ook de mensen te herinneren aan de joden en anderen die in de oorlog zijn vermoord.
Op de stenen zijn, in een messing plaatje, de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden gestanst. De kleine stenen (10 x 10 cm) werden lange tijd alle door de kunstenaar zelf gemaakt en geplaatst. Genoodzaakt door de stormachtige ontwikkeling van het project laat hij zich tegenwoordig door de bevriende beeldhouwer Michael Friedrichs-Friedländer ondersteunen.
Ook in Visvliet hebben een viertal joden gewoond die door de nazi’s zijn afgevoerd. Waarom? Omdat ze jood waren, dat was de enige reden. Niets (fout) gedaan alleen geboren als Jood. Op Heirweg 38 waren dat broer en zus Jette en Salomon Israëls op Heirweg 41 Mozes Israëls en Rebecca Israëls-Cozijn. Voor deze vier mensen zijn de stenen gelegd. Ook is een plaquette onthuld met daarop de namen Hielke v/d Wal en Pieter Radema. Deze mensen zijn gestorven voor onze vrijheid, laten we dat nooit vergeten. Voor het “In Memoriam” kunt u de namen aanklikken.
De genodigden waren uitgenodigd rond drie uur, de plechtigheid begon rond zeven uur. De eerste genodigden waren er ruim voor tijd, zeker om nog even iets van dat vroegere op te halen. Van alle families waren er mensen aanwezig vanuit het hele land, er waren zelfs vijf mensen uit Israel aanwezig. De oudste die aanwezig was was dhr. Leo (Levi) Turksma Deze Levi heeft hier voor de oorlog veel gelogeerd bij zijn oom en tante Mozes en Rebecca. De mensen die genoemd zijn hadden zelf geen kinderen. Toch waren er van alle vier families familieleden hier in Visvliet om deze herdenking mee te maken. Voor de families een reünie. Tussen drie en vijf kon er worden bijgepraat, kennis worden gemaakt en familie banden worden aantrokken. Zelf nieuwe familie banden worden gelegd. Ook was de oudheidkamer open en was er de mogelijkheid om nog even een blik te werpen in het huisje nr. 41. In de oudheidkamer kon met genieten van het ophalen van oude verhalen en het bekijken van oude foto’s. Ook de hervormde kerk was open voor bezichtiging, en uiteraard is men van koffie en thee voorzien. Rond vijven konden de genodigden gebruik maken van een lunch in de vorm van soep met een broodje, natuurlijk had de organisatie rekening gehouden met de joodse gebruiken.
Rond 18:30 werd er aanstalte gemaakt voor het officiële gedeelte, er stonden stoelen klaar voor de huizen op de heirweg nr’s 38 en 41
Om 19:00 uur heette Mw. Agda v/d Vlis namens de Oudheidkamer en het Archief een ieder welkom. Na een klein voorwoord werd door dhr Demnig zelf de struikel stenen geplaatst. Daarna werd er door Agda v/d Vlis en Lisa Zuidema een gedicht voorgelezen. Wel het zelfde gedicht, Agda in het Gronings en Lisa in het Nederlands.
Leevmde Jeuden hevve niet meer
Òl zaarkn binn te minzt bleevm
Danke joe ons laimeneer
dat dij zo sekuur wörn beschreevm
nou vragt elk tot ’t alderlest:
binn hier vrouger din jeudn west?
Levende joden hebben we niet meer
Oude zerken zijn tenminste gebleven
dank u lieve Heer
dat die zo secuur worden beschreven
Nu vraagt ieder tot het allerlaatst:
Zijn hier dan vroeger joden geweest?
Een gedicht van Saul van Messel, pseudoniem van Jaap Meijer, de vader van Ischa Meijer.
Hierna wordt de plaquette onthuld door dhr. Leo (Levi) Turksma (92) en Levi Zuidema (8), gezamenlijk 100 jaar.
Hierna wordt er een minuut stilte gehouden, waarna er door dhr. Abby Israëls uit Amsterdam. Een gebed voor de doden (kaddisj) in het hebreeuws wordt gedaan. Na dit gebed worden er door de jeugd van Visvliet bloemen bij de struikelstenen gelegd.
Dan zijn er een aantal sprekers, als eerst is dhr Turksma aan het woord, die een verhaald houd over zijn familie die hier heeft gewoond en zijn belevenissen hier in het dorp.
Daarna is het woord aan Rinze Nieuwenhuis die het woord voert over Hielke v/d Wal.
Als laatste is het woord aan Wethouder Bert Nedeerveen namens de gemeente, waarbij hij bij het laat weten dat de gemeente dit soort dingen erg belangrijk vind. En dit op alle fronten zal ondersteunen.
Na deze sprekers bedankt Agda v/d Vlis een ieder voor haar of zijn medewerking. En nodigt namens de oudheidkamer en het Archief een ieder uit voor een kopje koffie of thee, en om nog even te kunnen napraten over deze dag. Die zeker op vele de bezoekers een geweldige indruk heeft nagelaten.
Van de hele dag zal een DVD worden gemaakt, deze is te bestellen via de oudheidkamer Archief per telefoon 0594-249388 Agda v/d Vlis of
0594-249236 Nittert en Johanna Marinus of per email n.j.marinus@live.nl
Er is ook een opname gemaakt door radio Westerkwariter, klik hier.
Onder aan de pagina van radio westerkwartier vindt je de radio opname die gemaakt is van deze onthulling.